Мектепке дейінгі балалық шақ – бала өмірінің үлкен кезеңі. Дәл осы кезеңде бала адами қарым-
қатынастар әлемін, әлеуметтік негіздерін, заңдылықтарын және әртүрлі әрекет түрлерін ашады.
Нәресте дамуын жалғастырады, тәуелсіздікке ұмтылады, психикалық процестер белсенді түрде
дамып келеді. Мектеп жасына дейінгі баланың дамуындағы маңызды өзгерістердің бірі – көрнекі-
тиімді ойлаудан көрнекі-бейнелі ойлауға көшу.
Ойлау – жасырын қасиеттер мен қатынастарды білумен байланысты белгілі бір мәселені шешу
процесі. Үш жасқа дейінгі бала заттармен жұмыс істеуді үйренеді, оларды тексереді, бөлшектейді,
қолмен ұстайды, сынап көреді. Осылайша бала нақты объектілермен нақты жағдайларда әлемді
танып біледі – ойлаудың бұл түрі көрнекі-тиімді ойлау деп аталады.
Бала шамамен үш жастан бастап салыстыра бастайды, ұқсастықтарды немесе айырмашылықтарды
табуға, бөліктерге бөлуге, қасиеттерді ерекшелеуге немесе бөлуге, жалпылауға және т.б. Ақыл-ой
тапсырмаларының мазмұнының өзі бейнелерге негізделген. Бала көрнекі бейнелерде ойлайды және
әлі ұғымдармен әрекет етпейді - ойлаудың бұл түрі көрнекі-бейнелі деп аталады.
Мектепке дейінгі жастың соңына қарай ойлаудың сөздік-логикалық түрі дами бастайды. Бұл ересек
адамға тән психикалық операциялардың теориялық, логикалық формаларына көшу.
Мектепке дейінгі жас визуалды-бейнелі ойлаудың басым болуымен сипатталады. Әртүрлі көрнекі
есептерді шешудің табыстылығы көру бейнелері мен ой операцияларының қалыптасу деңгейіне
байланысты. Баланың ақыл-ой әрекетін дамытуға және көрнекі және қиялды ойлауын
қалыптастыруға қолайлы жағдай жасауға көмектесу өте маңызды.
Мектеп жасына дейінгі баланың ойлауын дамыту үшін жұмбақтарды, басқатырғыштарды, жіктеу
ойындарын, «тақын тап», «лабиринт» типті ойындарды, дидактикалық ойындарды қолдануға
болады.
Кеңістіктік ұғымдарды дамыту үшін сіз балаңызға «қазынаны тап» ойынын ұсына аласыз. Кез
келген затты (ойыншық, кәмпит) жасырып, баланы диаграммаға сәйкес табуға шақырыңыз.
Балаңыздан дұрыс жерге қалай жетуге болатынын сұраңыз, қайда бара жатқаныңызды айтыңыз
(оңға, солға). Балаңызды «дос тап» ойынын ойнауға шақырыңыз. Бұл ойын үшін сізге 9 ұяшықтан
тұратын тақта (қағазға салуға болады) және кішкентай дос (ойыншық) қажет. Ересек адам
ойыншықты көрсетеді, ол қай ұяшықта орналасқан, тақтаны жабады, содан кейін ойыншықты келесі
ұяшыққа жылжытады, балаға досының қайда көшкенін айтады (Бір ұяшық жоғары немесе солға бір
ұяшық, т.б.). Балаға ойыншықтың қай торда екенін ойлап, атауды сұрайды.
«Не бар, не төмендеді» ойыны. Балаға тек жоғарыда (аспан, күн) және тек төменде (теңіз, жер) не
болатынын атау ұсынылады. Сондай-ақ геометриялық фигураларды қолдануға болады: «Дөңгелек
дегеніміз не? Шаршы? т.б.
Ойын «Олар қалай ұқсайды?» Ересек адам сөздерді атайды, мысалы, «шөп - қияр», «күн - тауық»
және бала байланысын тауып, олардың қаншалықты ұқсас екенін айту керек.
Көрнекі және қиялды ойлауды дамыту және қалыптастыру өте маңызды екенін атап өткен жөн.
Заттар мен құбылыстардың өзгеру және даму процестерін түсіну, әртүрлі заттар мен қасиеттер
арасында байланыс орнату ойлаудың осы типінің негізінде жүзеге асады.
